"Hoe weet je nou wanneer een werk af is?" wordt mij vaak gevraagd. Da's een moeilijke. En ik ben er zelf nog steeds niet uit. Heb net vorige week een werk, wat dateert uit 2006 opgehangen en wist ineens dat er nog wat bij moest. Was het werk al af? Of had ik inmiddels een andere blik op het werk? Hoedan ook. Met de nieuwe, 2009 ingreep won de tekening volgens mij ineens wel een stuk aan helderheid.
Een begeleider op de Rijks, Ansuya Blom, zei ooit: wanneer je twijfelt of je verder moet gaan, dan niets doen. Het antwoord dient zich altijd wel aan als je het beeld rust geeft. En zo is het. Soms is een werk af omdat ik de vragen die het bij mij oproept beter weet te onderzoeken in een nieuw beeld.
Eigenlijk denk ik dat een werk pas af is zodra een nieuwe kijker er haar of zijn eigen verhaal in ziet opgeroepen. Of misschien niet zijn verhaal, maar zijn vragen. Om een werk als af te mogen beschouwen, moet ik het de wereld in sturen, om te kijken of het datgene weet op te roepen wat ik er mee hoopte te bewerkstelligen; Een nieuwe reis, of juist een thuisgevoel bij iemand die ik niet eens hoef te kennen. Deze tekening ga ik zo wegbrengen naar de lijstenmakerij. Ik heb het verkocht aan iemand die in de tekening zoveel van zichzelf herkende.
In dat opzicht is het beeld voor mij nu af. Nu reist het verder aan. Eigenlijk begint het verhaal nu pas echt.
beste Anook,
BeantwoordenVerwijderenJa, voorwaar een zeer goede vraag, passend in het rijtje: Wanneer is een lijn spannend? en Wat is het belang van een titel? Misschien kan je daar later je licht eens over laten schijnen.
Een verschil tussen ontwerpen en de kunst. Ontwerpers dienen rekening te houden met doelgroep, productie, gebruik, marketing, transport, assemblage en nog veel meer. Kunstenaars (in min of meerdere mate) ook. Maar ontwerpers houden zich ook bezig met de vernietiging van het product. Kunstenaars niet. Die creëren tijdloosheid.
Soms ben je eindeloos met een tekening bezig en groeit ze met de tijd (soms ook met je beelden, maar ik heb de indruk dat je beelden fysieker zijn en als zodanig sneller uit de klei worden getrokken - ziet ook www.anook.nl). Maar, door afstand en tijd te nemen, door altijd oog te houden, door de worsteling aan te gaan, win je vaak. Je hebt een geweldig gevoel voor ruimte, voor compositie, voor spanning. Je hebt een prachtig handschrift en dat is je anker, je boei.
Soms groeien tekeningen te lang door en verleppen ze. Dan nog dragen ze de sporen van de groei. En van de strijd. En juist die strijd, die worsteling is zo interessant voor de beschouwer. Soms schieten ze door en verworden ze tot kleurloze, slappe wekelingen, als gras dat opschoot onder een stoeptegel. Op de een of andere manier nodigt dat niet uit om je te verdiepen in hun ontstaansgeschiedenis, misschien omdat de uiteindelijke zinloosheid je voorspelbaar is.
Soms ontstaat een tekening in een oogwenk, alsof er even geen tijd bestond. De eindeloze worsteling, de strijd is ontstegen in een moment dat in de zen-leer satori wordt genoemd. Die tekening is altijd raak, altijd spannend, alsof de hele zoektocht is samengebald in dat ene moment, gecomprimeerd tot die ene tekening.
Maar, wanneer is een tekening af? Je werk is niet af bij de gratie van een ander. Het is mooi en politiek correct om te zeggen dat de kijker er haar verhaal in mag vinden. Tuurlijk is het fraai als iemand er het hare in kan ontdekken, maar jij schept de kaders, jij stelt de parameters, jij slaat de piketpaaltjes. De mening van een beschouwer nu is immers tijdelijk, jouw werk moet de tijd ontstijgen. Het is een kwestie van vertrouwen.
Ik vind oprecht dat je nu voldoende ervaring hebt, om te mogen vertrouwen op de intrinsieke schoonheid in je werk.
Ik wens je een heel mooie reis in Frankrijk, in jezelf en op papier.
jm